Soms heb je gewoon een zetje nodig. Dit keer kwam het zetje van @Leestweeps. Voor zover je nog niet van Leestweeps hebt gehoord: het is een internetleesclub die met een zekere regelmaat (ik meen één keer per drie maanden) een twitter-avond organiseert over een gezamenlijk gelezen boek. Ik doe al een flinke tijd (bijna) elke keer mee. Noem het gerust een afwijking, maar zo werkt dat bij mij: als ik mij eenmaal ergens aan gecommitteerd heb, blijf ik plakken en voel ik mij daarna zelfs een beetje verantwoordelijk om er elke keer weer een leuke avond van te maken. Dus toen het bericht kwam dat er 11 juni 2017 “gesproken” zou worden over Malva van Hagar Peeters (de Bezige Bij), tja, toen kon ik niet meer om deze roman heen.

Tot dat moment heb ik steeds het idee gehad dat ik deze roman niet wilde lezen. Ik verwachtte niet dat het mij kon interesseren. Het verhaal van/over Malva kende ik wel zo’n beetje. Ik heb namelijk 3 jaar geleden de roman En het vergeten zo lang van Pauline Slot (Arbeiderspers) gelezen. Daarin komt de levensgeschiedenis van Marietje Hagenaar naar voren, de eerste vrouw van de Chileense dichter Pablo Neruda. Marietje groeit op in (voorheen) Nederlands-Indië en is wellicht niet de meest aantrekkelijke vrouw op aarde. Desondanks weet zij op haar 30e een bijzondere man aan de haak te slaan, namelijk Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Baoalto, op dat moment nog voorbestemd voor een diplomatieke carrière. Door zijn aderen stroom echter niet te stoppen dichtersbloed en uiteindelijk leert de wereld hem kennen als de dichter Pablo Neruda.

Marietje bevalt van een dochter, Malva, en het leven is voor Neruda helemaal compleet. Maar snel daarna is het definitief over met de liefde tussen Neruda en zijn vrouw (althans van zijn kant). Malva blijkt ook nog eens een waterhoofd te hebben. Zo’n “afwijking” is voor Neruda niet te verteren. Hij negeert zijn dochter (en vrouw) volledig. In de roman van Pauline ging de passieve houding van Marietje mij steeds meer tegenstaan. Ik snap dat zij veel tegenslag te verduren heeft gehad, maar voor mij overheerste het gevoel dat zij onvoldoende grip op haar eigen situatie probeerde te krijgen. Uit pure armoede (tijdens de Tweede Wereldoorlog) moet zij haar dochtertje onderbrengen bij een liefdevol gezin waar de leer van Christian Science in de praktijk wordt gebracht. Uiteindelijk overlijdt Malva op acht-jarige leeftijd. Al die tijd heeft haar vader geen moment naar haar omgekeken. Tragisch, maar zoals gezegd, ik kon niet echt sympathie voor Marietje opbrengen.

Niet lang nadat ik En het vergeten zo lang had gelezen hoorde ik dat er nog een Nederlandse schrijfster een roman rondom die dochter Malva had geschreven. Ik kon mij gewoon niet voorstellen dat dit een aantrekkelijk boek zou zijn, want wat valt er nu nog te schrijven over een meisje met een waterhoofd dat geen “normaal” leven heeft kunnen lijden en al zo jong overlijdt? Maar ja, door mijn loyaliteit jegens Leestweeps heb ik toch maar dit boek bij de openbare bibliotheek geleend en ben ik twee dagen voor de juni-bijeenkomst (2017) begonnen te lezen.

Daar heb ik geen spijt van! Een totaal andere schrijfstijl en totaal andere invalshoek dan het boek van Slot. Hagar Peeters is zelf dichter en dat is aan haar proza te merken. Mooie zinnen, aparte stijl, bijzondere wendingen en sprongen in tijd en dimensies. Peeters heeft er voor gekozen Malva vanuit het hiernamaals haar levensverhaal te laten vertellen (en daarbij schuwt zij niet de vrijheid te nemen om in te kleuren wat er zou zijn gebeurd als dit of als dat). Zij vertelt het aan Peeters en daarbij komen ook periodes in het leven van de vader van de schrijfster aan de orde. Malva weet zich in het hiernamaals omringd door anderen die haar beïnvloeden en ook inspireren.
Ik zat wat onder tijdsdruk en heb in 1,5 dag zo’n 70% van de roman moeiteloos gelezen. De twitteravond bij Leestweeps was weer inspirerend om mee te maken en ik was er vast van overtuigd de volgende dag het resterende gedeelte van het boek te lezen. Maar dat liep anders. Als die deadline er af is, ga je toch weer anders over een boek denken. Een week later heb ik de roman alsnog uitgelezen, maar ik merkte dat ik bij het laatste gedeelte minder geïnteresseerd was. De schrijfstijl spreekt mij zeer aan, dus tijdens het lezen was het echt optimaal genieten. Eenmaal uitgelezen ebde dat gevoel wel weer een beetje weg. Er staan een aantal gedichten in de prozatekst. Dat blijf ik lastig vinden, omdat het tempo en de cadans van het lezen van een gedicht of proza enorm verschilt. Overigens maakte het gedicht dat Frederico García Lorca na de geboorte van Malva schrijft, op mij grote indruk door de verhulde emotionele lading en het getoonde begrip voor de ongewisse toekomst voor dit misvormde meisje.

Ik vond het lastig om het beeld dat ik van Malva had door de roman van Slot los te laten. En dat was wel nodig om te kunnen accepteren dat een zo gehandicapt meisje zulke mooie, diepgaande gedachten en overwegingen kan hebben. Daarom betwijfel ik wat nu de meest geschikte volgorde is: eerst Peeters om een warm gevoel te krijgen voor Malva en vervolgens Slot om meer details te krijgen? Of eerst meer achtergrond bij wat Malva aangeeft door te beginnen met Slot om daarna ondergedompeld te worden door Peeters? Ik weet het niet, ik denk dat je het zelf maar moet uitmaken door beide boeken te lezen 🙂

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

PS: In beide romans komt naar voren dat Malva werd ondergebracht bij het gezin dat de leer van Christian Science aanhing. Ik weet inhoudelijk niet veel over die levensovertuiging, maar ik wist mij te herinneren dat in de collectie boeken van mijn vader ook het leerboek van Christian Science aanwezig was. Het was even zoeken, maar ik vond het exemplaar terug.