“Een boek om in één ruk uit te lezen!” Tja, dat klinkt uit mijn mond dit jaar nogal ongeloofwaardig. Want ondanks dat ik mij omringd weet door stapels interessante boeken, komt er dit jaar maar weinig terecht van lezen. En eerlijk gezegd kan ik ook niet echt beweren dat ik Na de val van Gert-Jan van den Bemd (Manteau | Standaard Uitgeverij) daadwerkelijk in één ruk heb gelezen. Toch overheerst wel het gevoel dat er vaart in het verhaal zit waardoor je, onder de juiste omstandigheden, wilt blijven doorlezen en tegelijkertijd is het verstandig ook wat verwerkingstijd te nemen. Er is namelijk genoeg om wat langer over na te denken.

Ik begon te lezen zonder nog even de tekst van “de achterflap” gelezen te hebben (tussen aanhalingstekens want ik las dit boek als e-book). De hoeveelheid namen in de eerste hoofdstukken was wel even overdonderend en ik moest flink bijschakelen om te begrijpen wie Sofie, Ward, Max en Laura waren, om maar een paar namen te noemen. Zeker het eerste hoofdstuk kun je overigens pas helemaal goed begrijpen als je het hele boek hebt gelezen.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de midden-twintiger Sofie. Haar vader, Ward, is vrij plotseling overleden en zij ziet zich geplaatst voor de taak om de twee woningen van haar vader te ontruimen. Zij staat daar alleen voor, want haar 6 jaar oudere broer Max woont en werkt in Amerika. Trouwens, de relatie tussen vader en zoon en afgeleid de relatie tussen broer en zus was/is bijzonder moeizaam. Hilde, de moeder van Max en Sofie, is kort na de geboorte van Sofie overleden.

Natuurlijk was ik meteen geïnteresseerd in het waarom. Waarom is er al jaren een slechte verhouding tussen vader en zoon? Waarom had vader eigenlijk nog 2 woningen? Waarom weet Sofie niet méér over de omstandigheden rondom het overlijden van haar moeder? Waarom waarom waarom. Van den Bemd heeft een mooie manier gevonden om langzaam maar zeker een aantal waaroms te beantwoorden. Hij laat Sofie namelijk niet zo zeer in woorden vertellen wat er aan de hand is/was, maar hij laat haar tekenen. Sofie is een beetje dyslectisch, letters en woorden gaan wel eens hun eigen gang, maar met tekenen kan zij veel beter, in ieder geval voor zichzelf, uitdrukken wat de situatie is. Bijna elk hoofdstuk begint dan ook met de beschrijving van een tekening. Het geeft een heel apart gevoel van tijdsbeleving, omdat zij de tekeningen maakt terwijl zij in haar ouderlijk huis op de trap zit waar zij net de sisalbekleding in de kleuren van de regenboog van af heeft getrokken. Dit is het moment dat er voor haar al veel meer duidelijk is geworden. Maar voor ons, lezers, begint het dan pas.

Het is verfrissend om het thema dat er iets heftigs tussen (jong)volwassenen is voorgevallen wat in een latere levensfase weer in alle hevigheid naar voren komt, dit keer vanuit de volgende generatie aangevlogen te zien worden. Uiteraard ga je door de titel van de roman en de knikker op de voorkant, tijdens het lezen al allerlei theorieën bedenken over wat er is voorgevallen. Voor de goede orde: Na de val is niet bedoeld als thriller of spannend verhaal, maar het is in mijn beleving overduidelijk een psychologische roman. Het gaat over de impact van extreme gebeurtenissen in het leven van een klein kind, over het belang van communicatie (ik zou willen toevoegen: al dan niet door inschakeling van een professional), over het oog hebben voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen maar ook de ontwikkeling van volwassenen (althans wat leeftijd betreft). Het gaat over rouwverwerking, over jaloezie en afgunst, over het bewust of onbewust afschuiven van verantwoordelijkheid, over (niet) vergeven en (niet) vergeten.

Deze roman van Van den Bemd is een prachtig voorbeeld van de lange-termijnwerking van lezen. Vlak nadat ik het boek had uitgelezen, was ik namelijk vooral nog met de personages uit het boek bezig. Inmiddels merk ik dat de details uit het boek al wat gaan vervagen maar er tegelijkertijd weer vragen naar boven komen over mijn eigen leven, mijn eigen familie, mijn eigen omstandigheden. Je gaat erover nadenken wat jezelf eigenlijk weet over gebeurtenissen in de familie of in de kennissenkring, in het verre of meer recente verleden. Gebeurtenissen waarvan vaak blijkt dat elk familielid of elke betrokkene net weer een iets andere herinnering heeft. Gebeurtenissen waarvan het je soms een beetje spijt dat je er niet eerder meer met elkaar over hebt gesproken. Meer weten leidt vaak tot meer begrijpen, of in ieder geval tot meer kunnen accepteren. Ik hou erg van boeken die dit bij mij doen 🙂

Op een heel andere schaal las ik onlangs een ander boekje, waarin door het overlijden van de vader er een hele reeks van gebeurtenissen en ontdekkingen in gang wordt gezet. Ik las het kinderboek De geest en het meisje van Lucy Strange (Gottmer). Hoofdpersonage is de 12-jarig Agatha/Aggie. Zij blijkt niet het echte kind van de overleden graaf te zijn en wordt door haar valse neef het huis uitgegooid en verbannen naar haar echte vader. Daar zijn de leefomstandigheden (begin vorige eeuw) heel anders en bijzonder zwaar. Stapje voor stapje en met een beetje spirituele hulp komt de waarheid naar boven. Een heel lief, hartverwarmend verhaal. Totaal anders dus dan Na de val, maar ook hier gaat het over het bijzondere fenomeen dat je jaren prima kunt leven en functioneren zonder in de gaten te hebben hoeveel invloed bepaalde factoren en omstandigheden hebben, om vervolgens, als die mentale oogkleppen af gaan, haast niet te kunnen begrijpen dat je dat allemaal niet eerder hebt gezien of begrepen.

Lezen lijkt een volstrekt individuele activiteit, maar ik ben ervan overtuigd dat goed lezen uiteindelijk ertoe leidt dat wij in het werkelijke leven meer van elkaar kunnen en willen tolereren, omdat achter ieder persoon, jong of oud, altijd een heel eigen verhaal schuilgaat.  Fijn dat er schrijvers zoals Van den Bemd bestaan!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uiteraard uit naar Gert-Jan van den Bemd die mij de gelegenheid bood deze roman te lezen.