Op de lagere school had ik een klasgenootje dat halverwege onze schooltijd van Amsterdam-Zuid verhuisde naar een plaats in het Gooi. Met een vriendinnenclubje gingen wij af en toe bij haar logeren. Zij had een adoptief broertje dat een paar jaar jonger was dan wij. Hij kwam uit Vietnam (geboren in 1970 of in de eerste jaren daarna). Het staat mij nog goed bij dat hij destijds zodra hij een vliegtuig hoorde aankomen, in paniek onder zijn bed of de tafel kroop. Wij moesten daar wel een beetje besmuikt om gniffelen, dat hij “zo gek” deed. Wat wisten wij nou helemaal van het oorlogsgebied waar hij vandaan kwam? Wat wisten wij over wat zijn kinderogen gezien hebben? Dat was toen. Maar hoeveel weet ik nú eigenlijk? En breder: wat weten wij over de invloed van leed op een mens? Dat is een vraag die bij mij zeker kwam boven drijven tijdens het lezen van de roman Honolulu King van Anne-Gine Goemans (Ambo Anthos).
Vóórdat ik de gelegenheid kreeg om dit boek te lezen voor de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur, had ik het idee dat het om een thriller ging. Ik had hier en daar quotes voorbij zien komen dat het zo’n spannend verhaal is, dat je het niet weg kon leggen en nog zo wat. Bij nadere bestudering bleek het thema toch wat anders te liggen en zeker anders te zijn uitgewerkt. Maar ik zal eerlijk zeggen dat het mij heel veel moeite kostte om de eerste 40 à 50 pagina’s te lezen. Ik vond het mooi geschreven en het leek mij dat er een zekere opbouw zou volgen, maar zodra ik het boek weglegde, had ik niet de neiging het weer op te pakken. Misschien voorvoelde ik al dat wat er zou volgen, best een grote impact zou hebben 🙂 Gekkigheid natuurlijk, dat kon ik niet weten. Ik ben echter wel blij dat ik na mijn worsteling op Facebook geuit te hebben, verder ben gaan lezen. Want dit is zonder meer een bijzonder boek.
Heftig leed, in welke vorm en met welke oorsprong dan ook, heeft ontegenzeggelijk invloed op de mens. We kennen allemaal de verhalen van seksueel misbruikte kinderen, die pas jaren later “ontdekken” dat zij misbruikt zijn. Al die tijd hebben zij geloofd in hun eigen beeld van die periode, hun eigen werkelijkheid. Zo ook met Hardy Hardy, de tachtigjarige “Indo” uit Honolulu King. Hij heeft als kind in Nederlands-Indië erg veel gezien en meegemaakt. Wat hij daarover loslaat naar zijn dochter, kleindochter en vrienden is dat zijn moeder, zusje en tweelingbroers zijn afgeslacht in de tumultueuze periode na de Tweede Wereldoorlog. Nu hij zelf op leeftijd is en zijn wereld kleiner wordt door onder andere de dementie van zijn steun en toeverlaat, zijn “alles”, zijn echtgenote Christina, vindt hij dat hij schoon schip moet maken over wat er in zijn verleden is gebeurd en zijn eigen rol daarin.
Zijn bekentenis levert een schokgolf op bij zijn vrienden, familie én bij de loge van de vrijmetselarij waartoe hij wil toetreden. De invulling van de belofte van geheimhouding wordt danig op de proef gesteld. En dan blijkt maar weer dat het heel moeilijk is om ergens een mening over te vormen zonder na te denken over de consequenties daarvan in de toekomst en met name de consequenties in jouw eigen leven. Die dubbele agenda laat zich niet makkelijk wegpoetsen. Verder is er de verhaallijn dat tegenover zijn Indische toko een Japans sushi-restaurant wordt geopend. In de altijd zo vriendelijke, goedige Hardy ontvlamt een niet meer beheersbare woede door de zo dichtbije aanwezigheid van Jappen, zijn aartsvijand. Van mijn ouders mocht ik het woord “Jap” niet gebruiken, behalve misschien in het woord jappenkamp. Niet dat het voor mij verschil uitmaakte, want beide woorden betekenden voor mij destijds niets. Ik wist wel dat één van mijn (aangetrouwde) tantes met haar moeder in de oorlog in een jappenkamp had gezeten en dat die ervaring een blijvende invloed op de rest van haar leven had. Maar weten en invoelen zijn twee totaal verschillende begrippen. De diepgewortelde haat jegens Japanners en alles wat met Japan te maken heeft, is mij vreemd. Haat is mij, als blanke westerse vrouw, geboren en getogen in het comfortabele polderlandschap dat Nederland is, sowieso onbekend. En daar ben ik blij om. Ik hoop ook nooit van mijn leven mee te maken hoe het is om onderdrukt, vernederd en gebruikt te worden.
De associatie met De offers, de roman die door Kees van Beijnum geschreven is (De Bezige Bij), ligt voor de hand. In deze, beheerst en ingetogen geschreven, roman gaat het om de innerlijke strijd van een Nederlandse rechter in het Tokio Tribunaal. Naast de rechter is er een belangrijke verhaallijn voor een jonge Japanse vrouw met alles wat de oorlog voor haar en haar familie/naasten heeft betekend. Dit boek maakte nog weer eens duidelijk dat het daadwerkelijk om een wereldoorlog ging, dus een periode die, even kort door de bocht, niet alleen in Europa zijn sporen heeft achtergelaten. En natuurlijk moest ik ook denken aan Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd, van de hand van Charles den Tex en Anneloes Timmerije (Uitgeverij De Geus), door de setting in en rondom Nederlands-Indië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog en daarna.
In Honolulu King heeft kleindochter Synne haar eigen problemen. Zij leeft enorm mee met haar opa Hardy, maar los daarvan is zij zoekende naar haar positie in de wereld en haar toekomstbeeld. De manier waarop zij met haar roots omgaat is weer totaal anders dan de afgemeten wijze van haar moeder, die het liefst alles wat maar enigszins Indisch ruikt uit haar leven bant. Kortom, Goemans weet in een aantrekkelijke, goed leesbare stijl, vele thema’s aan te stippen. Inderdaad is het een spannend verhaal, maar dan meer doordat het onder de huid kruipt. Over het einde zal ik niets verklappen, maar het is zowel verrassend als precies passend bij de vraag welke invloed extreem leed heeft. Al met al weer een fijne leeservaring. Dank aan de uitgever voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.
Veel leesplezier!
theonlymrsjo
Meer weten over Honolulu King? Wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur schrijven, kun je vinden via deze LINK.
3 comments: On Memoires uit toko Hardy
Goed gedaan, Mrs. Jo!
Een totaal andere insteek dan ik heb gebruikt. Ook ik heb veel te lang erover gedaan om in het boek te komen en zoals jij ook verwoordt werd die drang tot verder lezen voor mij pas evident toen ik merkte dat het verhaal mij onder de huid was gekropen.
Ik ben zelf bezig met de vraag hoe- en of ik al dan niet een verhaal uit die periode vorm wil geven, vandaar dat ik niet in ben gegaan op wat het verhaal met mij doet, of hoe het in mijn geschiedenis past. Maar ik vind het wel mooi hoe jij gebeurtenissen uit jouw eigen omgeving hebt verwerkt in de boekbespreking.
Ik had hetzelfde gevoel, ha, in het begin dacht ik ook waar gaat dit op lijken. Door recente ontwikkelingen werd oorlog voor mij het belangrijkste verbindende element.
Mooi wat je schrijft over de oorlog, het was echt een wereldoorlog. Heb dit boek en de offers gelezen, en daarn de Japanse minnaar van Isabel Allende. Dat belicht weer een andere kant van de wereldoorlog.