Mijn moeder was zo’n echte jaren-70-handwerkmoeder. Breien, haken, punniken, weven, batikken, macramé met raffia, kantklossen, je kon het zo gek niet bedenken of mijn moeder deed het, had het gedaan of had de materialen er al voor in huis. Eén van de projectjes die ik fascinerend vond, was patchwork. Overal in huis lagen stapels kleine katoenen lapjes in allerlei kleuren en motiefjes. Via een (waarschijnlijk door mijn vader gemaakt) malletje werden die lapjes omgevormd tot zeskantjes en die zeskantjes werden dan aan elkaar genaaid. Resultaat: een dekentje voor mijn poppen, een kussentje op de bank, een handige shopper voor de boodschappen.

Wat ik toen nog niet wist, is dat het een kleine stap is van patchwork naar quilten. Bij quilten gaat het ook om kleine lapjes stof aan elkaar te verbinden, niet persé in de vorm van zeskantjes. Aan de achterkant komt een lap stof voor de afwerking, met een tussenlaag. En tot slot alles op elkaar doorstikken. Dat doorstikken is een kunst op zich, want daarmee kun je nog een extra dimensie en motief aanbrengen. Sterker nog, door de manier waarop de lapjes werden gepositioneerd en verwerkt, werden vroeger zelfs berichten en waarschuwingen doorgegeven tussen vrouwen.

Inmiddels vraag jij je misschien af of dit eigenlijk nog steeds een leesblog is 🙂 Jazeker! Want deze hele verhandeling over quilten komt door de roman Kijk niet om! van Michelle van Dijk, uitgegeven bij Uitgeverij kleine Uil.

Kijk niet om! is uiteraard geen handwerkboek, laat dat duidelijk zijn. Het is een fantastisch geschreven roman over de levens van meerdere vrouwen, in het nu, in het recente verleden en in het verre verleden. En Van Dijk heeft een quilt gebruikt als kapstok om dit alles aan op te hangen. Briljante vondst!

De buitenrand van de quilt heeft als titel Klassiek bedrog. Aan de hand van voorbeelden uit de Griekse en Latijnse teksten (met name Ovidius) wordt op haast wetenschappelijke toon neergezet hoe het vrouwen in het verre verleden verging, wat zij moesten doorstaan en ook wat zij elkaar aandeden. Klassiek bedrog is ook de titel van het eerst uitgegeven boek van de hoofdpersoon, een lerares klassieke talen, een vrouw met een hoofd dat overuren maakt. Zij heeft twee exen, één zoon en een oude jeugdliefde die plotseling weer in haar leven opduikt. Meer dan genoeg, zou je zeggen, om een roman mee te vullen.

Maar voor Van Dijk is dat niet voldoende. De quilt moet immers ook een afwisselend patroon bevatten. Die patronen zijn Kiss me Kate en The Homecoming, in meedere delen. Kate is overigens de overleden zus van de moeder van de hoofdpersoon. De moeder wil aan de hand van de kleding van haar zus, een herdenkingsdeken maken. De verhaallijn van de zus, Kate, is beschreven in de vorm van een toneelstuk. Steeds wordt aan het begin beschreven hoe de kantoorsetting eruit ziet. Steeds hetzelfde kantoor, steeds 10 jaar later. En steeds dezelfde personen naast Kate, namelijk haar “baas” Peter en diens vrouw Nel. We liften een aantal decennia mee op deze verhaallijn. Door de toneelsetting lijkt het bijna een klucht, maar oh, wat zit er een pijnlijk aspect aan van afhankelijkheid, blijvend verlangen en hopen op positieve verandering.

In de onderdelen The Homecoming (wat je gerust vrij letterlijk mag nemen) draait het om onze hoofdpersoon. Ook bij haar zien we de elementen afhankelijkheid, verlangen en hopen op verandering terug. Alles komt in een stroomversnelling bij haar ontmoeting met Thijs, haar vroegere buurjongen. Thijs is getrouwd en is vader van 2 kinderen. Wat betekent dit alles voor de toekomst? Is er een toekomst denkbaar? Van Dijk weet heel treffend de sfeer neer te zetten rondom de strijd om een eigen leven te leiden, haar angst om iets kapot te maken, haar overtuiging hoe het moet zijn, ook zonder om te kijken. Ik merkte dat ik tijdens het lezen af en toe mijn adem inhield. Niet omdat het nou zo spannend was, of zo. Nee, ik was ademloos door de prachtige manier waarop Van Dijk schijnbaar alledaagse zaken quasi nonchalant en daardoor zo treffend weet te omschrijven.

Toen ik voor het eerst de titel van deze roman van Van Dijk voorbij zag komen, moest ik denken aan een al wat oudere film: Don’t look now (1973). Deze film is gebaseerd op een boek van Daphne du Maurier. Ik heb de film ook niet helemaal gezien, maar slechts flarden, waarbij de hoofdpersoon (gespeeld door Donald Sutherland) achter een klein meisje/persoon met een regenjasje met puntcapuchonnetje aanloopt. Maar is het een meisje? En wat gebeurt er als dat persoontje zich omdraait en jou aankijkt? Doodeng vond ik die scene (eerlijk gezegd heb ik nooit de behoefte gevoeld deze film alsnog te gaan bekijken).

Ik heb de film niet gezien en dat boek niet gelezen. Wel heb ik van die schrijfster de roman Rebecca gelezen. Eerder dit jaar is er een nieuwe editie van deze roman uitgekomen (De Geus), ikzelf las ooit de Engelse editie. Rebecca is een echte klassieker, zowel qua leeftijd (1938) als qua inhoud. In dit boek gaat het over de jonge Mrs De Winter, de tweede echtgenote van Mr Maxim De Winter. Het zou althans om haar moeten gaan, maar wat is de invloed van een andere vrouw op de achtergrond die tegelijk volop in de schijnwerper staat? Ik zie daar wel een vergelijk met Kijk niet om!, want ook daar is de invloed van de aanwezigheid van een andere vrouw groot. Het is te makkelijk om te zeggen dat de mannen in kwestie flinker moeten zijn, knopen moeten durven doorhakken en zo. Juist het verwerken van alle elementen en verhalen tot één geheel, tot één quilt, laat zien dat alles op de een of andere manier met elkaar samenhangt.

Kortom, er is zó veel te ontdekken in de roman van Van Dijk, zó veel over te vertellen. Dat past nooit in één blogpost. Dus eigenlijk kan ik alleen maar zeggen: ga dit lezen!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Hartelijke dank aan Michelle van Dijk en Uitgeverij kleine Uil voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar