Pak maar m’n hand

“Núver”. Dat was een woord dat mijn vader (met familie-roots op Schiermonnikoog) wel eens gebruikte als het Algemeen Beschaafd Nederlands tekort schoot. Het is een bepaald gevoel, een beetje raar, zonderling, maar met een positieve ondertoon. Dat woord, dat nuver, borrelde in mij op tijdens het lezen van Het laatste jaar van Marvellous Ways van Sarah Winman (Uitgeverij Orlando). Want de 90-jarige Marvellous is alles behalve standaard te noemen. Zij scharrelt wat rond in haar woonwagen, bij de rivier, bij de kreek waar zij (bijna) haar hele leven gelukkig is geweest, in haar eigen omgeving en wacht. Wáár zij op wacht, weet zij niet. Maar zij weet wel dat zij waar zij op wachtte, zal herkennen als het voorbij komt.

En dat is Francis (Freddy) Drake, een jonge door de Tweede Wereldoorlog getraumatiseerde soldaat, die met zijn ziel onder zijn arm en het hoofd vol met watten ronddoolt. Hij heeft de oorlog “overleefd”, maar daarmee is ook alles gezegd. Zijn ideeën over leven en zijn geloof in een toekomst zijn door deze periode drastisch gewijzigd. Freddy heeft aan een stervende soldaat beloofd om een brief van die soldaat naar diens vader te brengen. Je zou verwachten dat hij dat voortvarend aanpakt, maar dat is niet het geval. Freddy belandt van de ene vertraging in de ander, maar die belofte vergeet hij geen moment. Het lukt hem simpelweg niet om het pad naar die vader (figuurlijk) uit te stippelen. Dat onvermogen, dat gevoel van doelloosheid en totale verlatenheid kwam door de schrijfstijl van Winman flink bij mij binnen. Mede door haar filmische manier van schrijven “zie” je Freddy echt worstelen met zichzelf en zijn omstandigheden. Door het lot komt hij uiteindelijk in de warme en liefdevolle aandacht van Marvellous.

Het verhaal is gesitueerd in 1947, in de omgeving van Cornwall (Engeland). Dat is heel even omschakelen, maar door de schrijfstijl van Winman wordt het een tijdloos verhaal. De vraag wat het leven voor jou in petto heeft en hoe jij ontdekt wat er niet of juist wel voor jou is voorbestemd is namelijk een tijdloze vraag. Juist die wat historische setting geeft een extra laag aan deze roman.

Marvellous Ways, geboren aan het begin van de tweede helft van de 19e eeuw, heeft ook heel wat meegemaakt. Haar leven is gevormd door de afwezigheid van een moeder (een bijzondere vrouw die vrij snel na de geboorte van haar dochtertje onder dubieuze omstandigheden is overleden) en een ook vrij vroeg overleden vader, die haar desondanks nog heel veel geleerd heeft over de zee, de rivier, de natuur en hoe je kunt zien, horen en voelen wat de omgeving “vertelt”. Inmiddels heeft zij briefjes boven haar bed nodig om nog te weten wat er moet gebeuren, want langzaam maar zeker is zij in de eindfase van haar leven terecht gekomen. Haar laatste belangrijke inspanning is Freddy weer op weg helpen en voor Freddy geldt dat hij voor Marvellous, door aan haar te laten merken dat hij weer in beweging is, de omstandigheden creëert om afscheid te kúnnen nemen.
Oh wat klinkt dit allemaal lekker vaag. Maar weet je, dat ís het ook. Natuurlijk zit er een lijn in het boek met personages en conversaties en dergelijke. Maar het allerfijnste van deze roman is de mystieke sfeer en de bijna sprookjesachtige vertelling. Winman weet mij helemaal in te pakken met haar woorden en haar beelden. Ik weet ook niet of ik alles begrepen heb, maar dat geeft niet. Het is een geweldige leeservaring om aan de hand meegevoerd te worden langs geluiden, bewegingen en gebeurtenissen uit het verleden en in het heden. De levens van Marvellous en Freddy tonen aan dat in één persoonsleven momenten van diep, diep verdriet en inmens geluk samengebald kunnen worden en dat ieder een eigen manier heeft om dat te verwoorden en te verwerken.

Om de een of andere reden deed Marve(llous) mij denken aan de moeder van Adriaan van Dis in zijn boek Ik kom terug (Atlas Contact). Sterke vrouwen met karakter en uitstraling. Niet altijd makkelijk in de omgang, maar altijd met verrassende dieptes en dimensies. Vrouwen bij wie je niet meteen weet wat waar is van wat zij zeggen en wat gefantaseerd. En ook het gefantaseerde had best waar kunnen zijn en het ware één grote fantasie. Fascinerend om over te lezen en indrukwekkend hoe een schrijver dit gevoel weet te bereiken.

Ik vermoed dat de roman Het laatste jaar van Marvellous Ways hoort in de categorie: “you love it or you hate it”. Dat ik bij de liefhebbers hoor, zal wel duidelijk zijn. Het is ook weer een goed voorbeeld van hoe lastig het voor een uitgever moet zijn om een cover te kiezen. Ik vind namelijk dat de uitstraling van deze uitgave geen recht doet aan de diepte en de schoonheid van de inhoud. Maar ja, een boekhandel met van buiten kleurloze boeken nodigt natuurlijk ook niet uit tot kopen en lezen 🙂 Overigens heb ik van Sarah Winman eerder de roman Toen god een konijn was gelezen. Bijzondere titel en bijzonder boek, kortom een boeiende schrijster. Ik zie nu al uit naar een volgende roman van haar hand.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Dank aan Uitgeverij Orlando voor het leesexemplaar! Binnenkort volgt er een blogpost over een zogeheten culinaire roman Recepten voor liefde en moord van Sally Andrew, ook beschikbaar gesteld door deze uitgever. Wil je dat niet missen, volg mijn boekenblog dan via Bloglovin en/of mijn Facebookpagina.

De titel van deze blogpost is vrij naar een nummer van Nick & Simon.

Leave a reply:

Your email address will not be published.