Gevangen

Als ik een boek lees waarvan ik vooraf weet dat ik daarover een leeservaring ga schrijven, probeer ik mij zo veel mogelijk af te sluiten voor eerder verschijnende recensies. Dat is mijn manier om zo onbevooroordeeld en zo eerlijk mogelijk mijn eigen mening over een boek te geven. Maar ohhhh wat ben ik dit keer nieuwsgierig naar berichten over Hollands Siberië van Mariët Meester (Arbeiderspers)! En dan natuurlijk met name naar wat mijn clubgenoten van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur over deze roman in hun eigen blogpost naar voren halen. Want voor mijn eigen blogpost vind ik dat namelijk deze keer best lastig. Er zitten zoveel elementen in de roman, dat een centraal thema moeilijk aan te geven is. Natuurlijk gaat het over Veenhuizen, natuurlijk gaat het over pastoor Pex, natuurlijk gaat het ook over de Tweede Wereldoorlog, natuurlijk gaat het over de verhouding tussen de pastoor en zijn huishoudster. Dat is allemaal al duidelijk als je de achterflap van het boek leest of de informatie op de website van de schrijfster. Maar is er een rode draad, een verbinding tussen al die losse elementen te vinden? Eerlijk gezegd: ik weet het nog niet.

Het zou kunnen zijn dat elke lezer weer iets anders uit deze roman opmerkt, afhankelijk van eigen ervaring en achtergrond. Ben je geïnteresseerd in historische feiten, dan is alle informatie over het functioneren binnen het dorp Veenhuizen interessant. Ben je geïnteresseerd in verzetsdaden in de Tweede Wereldoorlog? Dan zul je vast de activiteiten van de pastoor en zijn huishoudster Martine Landman waarderen. Heb je een religieuze achtergrond of opvoeding, tja dan staat dit boek vol met (aanzetten tot) overpeinzingen over het (katholieke) geloof, het celibaat, (homo)seksualiteit, de rol van de katholieke kerk en de Paus in de oorlogsjaren en daarna.

Zelf heb ik meegeleefd met de veranderingen die de pastoor doormaakt ten aanzien van zijn ideeën over hoe hij zich zou moeten gedragen en hoe hij een plek probeert te vinden voor zijn geloof. Hij voelt de verantwoordelijkheid zwaar op zijn schouders rusten. Hij heeft immers stilzwijgend de wens van zijn ouders ingevuld dat hij, hun tweede zoon (de oudste zoon is heel jong overleden), zijn carrière begon op het seminarie. Helaas worden de veranderingen wel beschreven, maar maken we steeds grote sprongen in hoe hij er inmiddels tegenaan kijkt. Ik had dat graag wat meer uitgewerkt gezien. Verder heb ik mij geërgerd aan de bij tijd en wijle laconieke houding van de pastoor. Sommige zaken “overkomen” hem simpelweg (in zijn beleving), zonder dat hij daar zelf erg veel invloed op heeft of leiding aan geeft. Bijzonder vond ik het om te lezen hoe ook na de oorlog de jodenhaat in Veenhuizen nog heel normaal werd gevonden.

Een aantal jaren geleden heb ik voor mijn leesclub-in-real-life Het Pauperparadijs van Suzanna Jansen gelezen. In deze roman beschrijft de schrijfster haar (waargebeurde) familiegeschiedenis. In deze geschiedenis wordt een belangrijk deel ingevuld door meerdere verblijven van familieleden in het straf- en heropvoedingsgesticht Veenhuizen. Waargebeurde familiegeschiedenissen zijn niet helemaal “mijn ding”, ik hoef niet zo nodig te weten welke ellende, armoede en overige rampspoed een familie heeft doorstaan. Maar het historische aspect van deze verhalen geeft uiteindelijk toch de doorslag om af en toe zo’n boek te lezen. Door Het Pauperparadijs heb ik een goede, redelijk gedetailleerde indruk gekregen van het reilen en zeilen in Veenhuizen. De onderlinge (on)saamhorigheid, de apathie van “de verpleegden” (zoals de gevangenen eufemistisch worden genoemd), de strakke regels en interne hiërarchie en bovenal de angst voor de buitenwereld (in de zin van weer zelf verantwoordelijk worden voor heden en toekomst) kwamen duidelijk naar voren.

Zeker door de uitgebreide epiloog in Hollands Siberië kreeg ik het even benauwd: het zal toch niet zo zijn dat het ook hier om een geromantiseerde vorm van een waargebeurde geschiedenis gaat? Dan gaat mijn hiervoor omschreven kritiek niet meer op 🙂 Wat ik er uit begrijp heeft de schrijfster (overigens zelf uit de streek afkomstig) uitgebreid onderzoek gedaan naar de werkelijke feiten rondom Veenhuizen, maar is het verhaal van de pastoor en de huishoudster aan haar fantasie ontsproten. De manier waarop zij dat heeft verwoord, verdient een pluim. Het boek leest goed weg en ondanks (of wellicht dankzij) de veelheid aan details is het een overzichtelijk geheel met een sfeer die goed past bij de omschreven periode.

Eigenlijk zijn mijn leeservaringen met Het Pauperparadijs en Hollands Siberië precies tegenovergesteld: waar het verhaal van de familie van Suzanna Jansen mij niet echt kon boeien, was de informatie over Veenhuizen juist weer verhelderend en interessant. En in Hollands Siberië is Veenhuizen weliswaar gebruikt als decor, maar ook niet meer dan dat. Het geeft aan dat het leven van pastoor Pex zich in een eigen vacuüm afspeelt, afgesneden van de rest van Nederland en de wereld. Het persoonlijke verhaal van Peter(tje) Pex maakt dit boek waardevol. En dat is dan zo maar weer het bewijs dat het voor je eigen zelfontplooiing en persoonlijke ontwikkeling goed is om regelmatig boeken “buiten jouw eigen comfort-zone” te lezen!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Als jij, net als ik, nieuwsgierig bent naar wat mijn medebloggers over Hollands Siberië schrijven, kik dan HIER.

Mijn hartelijke dank gaat dit keer weer uit naar Cathelijne van Not Just Any Book en de Arbeiderspers voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

2 comments: On Gevangen

  • Prachtige recensie! Het sluit deels erg goed aan bij mijn eigen bevindingen. En inderdaad – het boek is best vol. Mooi om te lezen hoe je eerdere leeservaring van Het pauperparadijs je de nodige achtergrondinformatie verschafte en je een andere blik op dit boek gaf.

  • Wat een mooie recensie! Ik heb zojuist het e-book van het Pauperparadijs aangeschaft, je bent de 4e persoon die het vandaag noemt (op een blog of in een comment).
    Ik was vooral dol op de historische feiten in dit boek en de kneuterigheid van dit dorp, de pastoor vond ik bij tijd en wijlen een dropveter (vnl. om zijn nachtelijke piekerfestijn, dat irriteerde mij mateloos (en dat is heel knap van de schrijver, overkomt mij niet vaak)).

Leave a reply:

Your email address will not be published.