“Ik wens je genoeg”

In het pré-digitale tijdperk heb ik jarenlang gebruik maakt van een Succes agenda. Dat is, kortweg, een ringbandomslag met elk jaar een nieuwe jaarinhoud. Keuze genoeg uit diverse formaten en verschillende indelingen per dag of per week, en daarnaast voorzien van handige informatieblaadjes en niet te vergeten elk jaar weer een alfabetje. Bijgelovig als ik (toen) was, was het vaste prik dat ik pas op 1 januari het nieuwe jaar ging inwijden door netjes met vulpen mijn persoonlijke gegevens in te vullen en de al gemaakte afspraken en overige verplichtingen. Een heerlijk ontspannend moment, zo’n heel nieuw en nog blanco jaar in het vooruitzicht. Behalve dan dat alfabetje.

Dat alfabet gaf elk jaar weer stress. Want ik moest dan beoordelen welke namen en adressen van het vorige jaar wel of niet relevant genoeg waren om over te zetten naar de nieuwe versie.  Het niet overnemen voelde bijna als afscheid nemen. En als iemand verhuisd was, wilde ik liever de informatie over het oude adres niet kwijt. Maar zó veel ruimte heeft dat alfabet nu ook weer niet 🙂 Kortom, ik ben altijd nieuwsgierig naar hoe anderen met hun adresboekjes omgaan. Dus toen ik het thema van Het rode adresboek van de Zweedse Sofia Lundberg las in een mailbericht van uitgeverij Ambo Anthos, hoefde ik niet lang na te denken om gretig te roepen dat ik deze roman graag wilde lezen.

Het gaat hier om het adresboekje dat de nu 96-jarige Doris van haar vader heeft gekregen voor haar 10e verjaardag. Hij noch zij kon toen vermoeden hoeveel namen in dat boekje terecht zouden en wat voor invloed dat op haar leven zou hebben!

Na het onverwachte overlijden van haar vader, wordt Doris door haar moeder bikkelhard de wereld ingestuurd. Logisch gezien de toenmalige situatie (begin jaren dertig vorige eeuw), maar wel hartverscheurend. Al op pagina 41 kom je de afscheidswoorden van moeder tegen:

‘Ik wens je genoeg,’ fluisterde ze in mijn oor, ‘genoeg zon om je dagen op te fleuren, genoeg regen om de zon te waarderen, genoeg vreugde om je ziel te versterken, genoeg pijn om de kleine pleziertjes van het leven te waarderen, en genoeg ontmoetingen om af en toe tegen een afscheid te kunnen.’

Deze woorden vormen uiteindelijk het levensmotto van Doris, naast het “sterk zijn, sterk zijn, sterk zijn”. De schrijfster heeft een aantrekkelijke manier gevonden om het verhaal te vertellen. Deels zijn wij namelijk in het hier & nu bij Doris en haar Amerikaanse achternichtje Jenny en deels zijn wij in het verleden. Doris heeft namelijk voor Jenny haar belangrijkste herinneringen en ervaringen genoteerd aan de hand van de namen in haar adresboek. Gezien de hoge leeftijd van Doris is het niet verwonderlijk dat de meeste namen in het adresboekje inmiddels zijn doorgehaald met de kanttekening “overleden”.

De conclusie kan gerust zijn dat Doris een enerverend leven heeft geleid. Zij komt naar voren als een sterke en zelfstandige persoonlijkheid, maar getekend door alle ervaringen in het leven. Een leven dat ondanks enkele echte hoogtepunten in mijn beleving wordt gekenmerkt door armoede. Financiële armoede, maar met name ook emotionele armoede. Armoede en tekort aan liefde, aan geborgenheid, aan sociale erkenning, aan saamhorigheid. Niet alleen voor Doris, maar eigenlijk ook voor veel van de personen die in haar leven belangrijk zijn geweest. De manier waarop de schrijfster dit in een zeer leesbare stijl verwerkt heeft, maakt dat deze roman voor mij vér uitstijgt boven het genre recht toe recht aan feelgood-romans.

De verhaallijn in het hier & nu is wel af en toe een beetje erg zoetig en zeker de laatste momenten liggen er wat mij betreft iets te dik op. En toch is dat in het totaal ook weer functioneel. De omgangsvormen in onze huidige tijd zijn anders, de verschillen in Amerikaanse en Europese benadering van het leven zijn terecht te onderscheiden. Het begon mij wel een beetje tegen te staan dat achternichtje Jenny bijna hysterisch wil vasthouden aan de verwachting dat een 96-jarige vrouw met hartproblemen niet op overzienbare termijn zal overlijden. Maar het wordt wel steeds duidelijker waarom Doris voor Jenny zo ontzettend belangrijk is, waarom zij voor Jenny een belangrijke houvast is. Die verhaallijn is dan ook weer heel menselijk en indrukwekkend.

Bij een sterke, oude(re) vrouw die terugkijkt op haar leven drong zich bij mij de herinnering op aan de imposante roman Een vrouw op 1000 graden van de IJslandse schrijver Hallgrímur Helgason (de Arbeiderspers). Ik heb al wel vaker teruggegrepen naar dit levensverhaal van Here. Enerzijds doordat deze roman bomvol geschiedenis zit, anderzijds doordat het positief verbijsterend is om zo door een schrijver ondergedompeld te worden in een kundige schrijfstijl. Die schrijfstijl van Helgason vond ik eerlijk gezegd nog sterker dan de schrijfstijl van Lundberg, maar de toegankelijkheid voor een grote groep lezers van Het rode adresboek lijkt mij wel weer groter dan die van Een vrouw op 1000 graden. En dat houdt het geheel aan leeservaringen en -wensen dan toch weer in balans.

Sofia Lundberg is van origine journaliste. Het rode adresboek is ooit begonnen als blog, de digitale versie van een feuilleton. Ik ben erg benieuwd of zij nog meer boeken gaat schrijven. In ieder geval ben ik blij dat zij deze roman heeft laten uitgeven. Het is misschien nog wat vroeg om er over te beginnen, maar toch zou ik nu alvast deze roman met stip willen aanraden als cadeau tijdens de aanstaande decemberfeestmaand.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uit naar Ambo Anthos voor het beschikbaar stellen van een leesexmplaar. Had je op mijn Facebookpagina al gelezen over de winactie van een eigen exemplaar? Meedoen kan tot en met dinsdag 30 oktober 2018.

3 comments: On “Ik wens je genoeg”

Leave a reply:

Your email address will not be published.