Met een diepe zucht sloeg ik het boek dicht. Mijn man kijkt mij vragend aan: “Uit?” Ik knik voorzichtig. “Nou”, zegt mijn lief, “dan begint nu het rouwen.”

Hij kon niet beter de spijker op de kop slaan dan met die uitspraak. Want zo voelt het echt, als je na ruim 430 pagina’s de personages moet loslaten. En wat hebben “we” veel meegemaakt in de roman Stil Leven van Sarah Winman. Ik ben lyrischer dan lyrisch over haar schrijfstijl. Dus als je geen zin hebt in superlatieven, sla dan deze blogpost maar over 🙂

Natuurlijk was het niet echt een verrassing dat ik deze roman van Winman mooi zou vinden. Eerder las ik immers al met veel plezier de titels Toen god een konijn was, Het laatste jaar van Marvellous Ways en De blikman. Dus toen Uitgeverij Orlando zo’n 2 jaar geleden liet weten ook weer voor deze roman de Nederlandse uitgever te zijn, tja, toen heb ik niet lang geaarzeld om een leesexemplaar aan te vragen. Bijna 2 jaar geleden plofte het boek op de deurmat.

Om van te watertanden, zo’n prachtige, kleurrijke cover. En een bijzondere setting in de Toscaanse heuvels in 1944. Een toevallige ontmoeting tussen een jonge Britse soldaat en een al wat oudere Engelse kunsthistorica. Een ontmoeting met verstrekkende gevolgen. En vervolgens heb ik er maanden en dan ook echt maanden omheen gedraaid. Een enkele keer opnieuw de eerste pagina’s gelezen en het toch steeds weer weggelegd. Waarom? Geen idee, maar ik kon mij er nog niet aan overgeven. Echt druk maak ik mij daar niet meer over, want ik ben er inmiddels in de loop der jaren van overtuigd geraakt dat elk boek zijn eigen tijd en omstandigheden verdient. Begin van dit jaar was dat uiteindelijk het geval voor Stil Leven.

Misschien kun je deze roman lezen als een humoristisch, overwegend positief verhaal over een bont gezelschap van een Engelse oorlogsveteraan, een zangeresje, het kind, een kroegbaas, een Italiaanse (homoseksuele) notaris, de oude contessa, een papegaai, een Italiaanse uitbater, een wat oudere Engelsman met een voorliefde voor gedichten, een muzikant, een kunsthistorica op leeftijd en nog wel een paar personages. Dan beleef je ongetwijfeld heel veel plezier aan dit boek.

Wat er nu echter precies tijdens het lezen bij mij gebeurde, kan ik maar moeilijk onder woorden brengen. Ik voelde mij enorm met de personages verbonden en dan met name met Ulysses Temper, meestal afgekort tot Temp, die oorlogsveteraan. Zijn diepe stille verdriet, zijn enorme liefde voor de mensen om hem heen, zijn (ogenschijnlijke?) stabiliteit, het maakte zo veel indruk op mij dat ik mijzelf af en toe in bescherming moest nemen door niet te veel pagina’s in één keer te lezen. In mijn hoofd kan ik Temp helemaal uittekenen. Hij zou, wat mij betreft, ook zomaar passen tussen de (Amerikaanse) soldaten uit de tv-serie Band of brothers. Mijn man heeft een absolute obsessie met deze serie.  Als hij alleen al de titelmuziek hoort, bevindt hij zich tussen de Amerikaanse soldaten op het Europese strijdtoneel van de Tweede Wereldoorlog. Ik heb zelf maar een paar scenes van die serie gezien, maar ik begreep wel meteen waarom mijn lief zo onder de indruk is. De kameraadschap, de verbroedering en tegelijk de onderlinge spanningen zijn goed invoelbaar. Soms kun je ergens over praten en soms moet je het zelf allemaal zien te verwerken. Soms heb je steun aan een ander en even vaak sta je er alleen voor, zonder dat jouw omgeving het in de gaten heeft. Dat zag ik ook terug bij Temp.

Het is echt waanzinnig knap hoe Winman met haar gevoelige schrijfstijl alle personages weet neer te zetten, hier en daar heus wel met wat voor de hand liggende karikaturen. Het boek behelst, simpelweg, de hele 20e eeuw. In de verschillende tijdvakken liften we mee op de levens van Evelyn Skinner (dus van een jonge Evelyn, die de wereld en zichzelf gaat ontdekken, tot aan haar laatste momenten), van Temp en de rest van het bonte gezelschap. Schitterende beschrijvingen van de natuur, de karakteristieke sfeer in Florence en veel, heel veel kunst.

Kunst is ook wel de allereerste verbindende factor tussen Temp en Evelyn. Ik zal bekennen dat ik uiteindelijk toch even op Google heb gekeken of haar personage een werkelijk bestaande dame was, zo overtuigend in de verschillende tijdsperiodes weet Winman haar voor mijn ogen te schilderen. Ik zag haar als een soort kruising tussen Virginia Woolf, het filmpersonage Miss Froy (uit de klassieker The lady vanishes van Hitchcock uit 1938) en de (fictieve) kasteelvrouw van Cliffrock Castle. Enige tijd geleden las ik voor mijn leesclub het boek Cliffrock Castle – werken op een kasteel in Schotland van Josephine Rombouts (Querido). De details zijn al wat weggezakt, maar ik meen mij te herinneren dat de vrouw des huizes werd omschreven met de typerende licht afstandelijke houding en een onderkoelde, soms ook wel humoristische manier van reageren. In mijn beeld is Miss Skinner de inspirerende combinatie van Engelse kilte en levensluchtige eigenzinnigheid. De wereld zou meer van deze personen moeten hebben.

Ik doe het boek te kort met deze blogpost, maar het is natuurlijk ook onmogelijk om een volgestopte roman in minder dan 1000 woorden te beschrijven. Zeker als het een roman van Winman is. Ik zou hier graag nog willen schrijven over de oude Cress met zijn lucratieve weddenschappen, over Peggy en haar grote liefde Eddy en waarom zij “het kind” niet om zich heen kon hebben, over “het kind”, over de overstroming van Florence in 1966 en de strijd tegen de modder om zoveel mogelijk kunstwerken te redden en ach ja over nog zoveel meer. Daarom laat ik het bij de aansporing om Stil Leven (en alle andere boeken van Winman) te gaan lezen. Een echte aanrader!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn grote dank gaat uit naar Uitgeverij Orlando voor het leesexemplaar en bovenal voor het getoonde geduld voor deze blogpost.