Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst

Nee, rustig maar, ik ga het echt niet hebben over de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen, ik ga niet in op het reclamespotje om jongeren betrokken te krijgen bij politiek en er voor te zorgen dat zij hun stem uitbrengen. Nee hoor, ik ga het simpelweg over mijn eigen passie hebben: literatuur en lezen 🙂 !

Waarom ik dan over de jeugd begin in de titel van deze blogpost, heeft alles te maken met een aantal leeservaringen van de laatste tijd. Ik heb namelijk onlangs Bijenvader gelezen, de debuutroman van Esther Sprikkelman, uitgegeven bij Lemniscaat.  Bijenvader hoort tot het genre Young Adult, voorheen vaak heel algemeen aangeduid als jeugdboek. YA geeft wel een betere leeftijdsindicatie want bijna altijd gaat het dan om een hoofdpersoon van 15-16-17 jaar. Zo ook in deze roman. Ik heb dit exemplaar toegezonden gekregen, zoals ik wel vaker boeken van Lemniscaat ontvang. En door het voor mijn leeftijdsgenoten herkenbare plaatje van een cassettebandje was mijn interesse gewekt en ben ik in het boek begonnen. Het verhaal speelt zich af in 1985 en wordt verteld door Johanne. Haar vriendje Henrico ligt in coma in het ziekenhuis. Zij spreekt cassettebandjes in om het later aan hem te laten horen, voor het geval hij geheugenverlies blijkt te hebben. En eigenlijk vertelt zij wat er voorafgegaan is aan de fatale dag waarop Henrico door een bijzonder voorval in het ziekenhuis belandt.

So far, so good. Maar Sprikkelman laat tussen het inspreken van de bandjes door, het leven gewoon door gaan. Dus ook het hier en nu van Johanne, haar broertje Paulie en moeder Kat komt aan de orde. Dat maakt het af en toe goed opletten wie wanneer wat en waar. Die speelse omgang met perspectief en tijd maken Bijenvader in mijn ogen tot een goed (jeugd)boek. Om alles te kunnen volgen, om te begrijpen welke emoties de betrokken personen hebben en hoe zij daaraan uiting geven, moet je moeite doen. En juist dat: moeite moeten doen is voor mij een eigenschap van literatuur. Het verhaal wordt je niet op een presenteerblaadje aangereikt.

Johanne vertelt wat er gebeurd is maar ook wat er op dit moment gebeurt. Dan blijkt dat de familie van Henrico groter is dan alleen hij en zijn ouders en ook over buurman Lomme blijkt heel wat meer bekend te zijn dan Johanne en Paulie zelf kunnen bevroeden.  Dit element in het verhaal zit kundig in elkaar. Het laat zien hoe makkelijk “we” geloven dat iemand iets heeft gedaan (en weer zal doen), terwijl het best mogelijk is dat er een bewuste keuze is gemaakt. Acceptatie van elkaar en het openstaan voor verschillen is niet specifiek voorbehouden aan de jaren ’80, maar is eigenlijk van alle tijden. En daardoor is Bijenvader ondanks de setting in het verleden, nog steeds een actueel verhaal.

Als je al op jeugdige leeftijd op deze manier geprikkeld wordt bij het lezen van een boek, zou het dan een mooie opstap zijn naar “volwassen” literatuur? Zou het dan logischer voelen om je te blijven ontwikkelen, om nieuwsgierig te blijven naar nieuwe romans? Ik blijf dat interessante vragen vinden (en pretendeer zeker niet antwoorden te hebben).

Omdat ik van dezelfde uitgeverij ook het boekje toegezonden heb gekregen met het pleidooi van Jan Terlouw dat hij bij De Wereld Draait Door heeft gehouden, aangevuld met een “update” van het fantastische boek Koning van Katoren (voluit Het touwtje uit de brievenbus & Katoren revisited), leek het mij leuk en raadzaam om dat koningsverhaal nog eens te herlezen. Koning van Katoren behoort tot mijn verzameling jeugdboeken die elke verhuizing overleefd hebben. Het zijn stuk voor stuk boeken die ik koester en die mij al een fijn gevoel geven als ik er alleen maar naar kíjk. Jan Terlouw, Thea Beckman, Tonke Dragt, Evert Hartman, K.M. Peyton, allemaal schrijvers die voor mij een belangrijkw invloed hebben gehad op mijn basisontwikkeling. Hun boeken heb ik talloos vaak gelezen en herlezen.

Ook dit keer was ik in no time weer verdiept in de opdrachten die de jonge Stach moet uitvoeren om de nieuwe Koning van Katoren te worden. En weer werd ik getroffen door de knappe combinatie van spectaculair avontuur en de aanpak van maatschappelijke problemen. Zoals Stach zelf op een gegeven moment aangeeft, ligt een oplossing soms zo voor de hand dat je er, als je er te nauw bij betrokken bent, zo maar overheen kijkt. Terlouw blinkt uit in een heldere schrijfstijl, met voldoende oog voor details maar zonder de overdaad van té veel informatie. Het voelt bijna alsof je bij hem in de huiskamer zit en hij het boek aan je voorleest.

In het “revisited”-boekje geeft Jan Terlouw aan hoe hij nu aankijkt tegen de problematiek van toen, of de problemen zijn opgelost of juist extra groot geworden. En welke aanpak hij zelf thans zou hanteren (ehm, nu moet ik toch oppassen dat deze blogpost niet alsnog een politiek karakter krijgt 🙂 ). Ook hier weer bijzonder om te constateren dat de inhoud van een jeugdboek uit de jaren ’70 van de vorige eeuw nog steeds niets aan kracht heeft ingeboet.

Kortom, mijn conclusie is dat het ongelooflijk belangrijk is dat er schrijvers zijn die op een voor jongeren toegankelijke manier schrijven en daarbij de lezer op de drempel zetten van de wereld die schuilgaat achter de woorden, een wereld die zoveel meer te bieden heeft dan alleen maar het verhaal. Een wereld waar je, met enige inspanning, alles kan vinden. En laten wij, als volwassenen, daar waar mogelijk ons inspannen om die jongeren op dat spoor te krijgen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn dank gaat uit naar Lemniscaat voor het mij regelmatig voorzien van nieuwe boeken die mijn vertrouwen in de toekomst voor jeugdige lezers op peil houdt.

2 comments: On Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst

  • Hoi Johanna, “Koning van Katoren” van Terlouw is al lang een favoriet jeugdboek van mij. Ik herinner mij dat de onderwijzeres van de zesde klas van de lagere school (nu groep 8) het ons voorlas. Ik moet het ook maar weer eens herlezen. Groetjes, Erik

  • Dat cassettebandje trok mijn aandacht ook al, maar of jeugdige lezers het daardoor snel oppakken weet ik niet. Na jouw bespreking komt het in elk geval op mijn lijstje. Ik vind het heerlijk om af en toe een jeugdboek te lezen, vooral als er dan ook nog van die wijsheden in zitten zoals bij de schrijvers die jij hierboven noemt.

Leave a reply:

Your email address will not be published.