Zelfs haar naam is mooi

In de (volledig verbouwde) boerderij naast de onze wonen Polen. Een stuk of 12. Of 20. Dat weet ik niet precies, want het is huisvesting voor zogeheten arbeidsmigranten en de samenstelling op die locatie wisselt af en toe. Deze arbeidsmigranten zijn uitermate belangrijk voor het reilen en zeilen van vele (tuinders)bedrijven hier in de Noordoostpolder. Hun werk- en woonomstandigheden worden georganiseerd via een daarin gespecialiseerd uitzendbureau. Strenge regels: veroorzaak je rotzooi of problemen, dan ben je acuut je baan en je huis kwijt. Want van rottigheid houden wij niet in Nederland.

Aan die Polen heb ik toch regelmatig moeten denken tijdens het lezen van de debuutroman van Michelle van Dijk. Deze roman, uitgegeven bij Uitgeverij Douane te Rotterdam, heeft als titel Darko’s lessen. Darko is Darko Paunovic, een inmiddels 20-jarige Servische jongen die ongeveer 9 jaar daarvoor met zijn moeder naar Nederland is gekomen. Zijn vader was ook mee, maar de relatie van zijn ouders was eigenlijk al voorbij vóór de lange reis, dus in Nederland volgde als snel een definitieve scheiding. Ondanks diverse inspanningen wil het Darko niet goed lukken om het Nederlands overtuigend onder de knie te krijgen, hij stopt met school en gaat werken bij een verhuizersbedrijf. Dit bedrijf wordt geleid door Steven, een Nederlander, maar alle collega’s zijn Polen. Darko wordt daardoor ook regelmatig als Pool aangezien en dat maakt dat hij vaak wordt geconfronteerd met alle vooroordelen die wij over Polen hebben.
Als het verhuisbedrijf ophoudt te bestaan, komt Darko te werken bij een uitzendbureau voor arbeidsmigranten. Hij blijft daarmee een beetje in hetzelfde wereldje.

Darko gaat vaak met Marek, één van zijn Poolse maten, op stap. Hij komt in een kroeg zijn voormalige lerares Janna tegen. De vlam slaat over. Er volgt een heftige, alles absorberende relatie. Dat er voorheen sprake was van een lerares-leerling verhouding, dat er sprake is van 15 jaar leeftijdverschil, dat er een wereld van verschil in hun achtergrond en belevingswereld zit, is allemaal niet relevant. Darko is volledig gevallen voor Janna. Ondertussen leert hij via haar en via zijn dagelijkse ervaringen meer van de Nederlandse taal en van de Nederlandse mentaliteit. Janna spoort hem aan om zijn belevenissen en herinneringen aan vroeger op papier te zetten.

Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, tja, dan is het vaak ook te mooi om waar te zijn: in het tweede deel heeft Janna zonder duidelijke reden een punt achter de relatie gezet. Darko raakt op drift, kan niet begrijpen wat er aan de hand is, waarom zijn godin verdwenen is en hij strijdt zijn eigen strijd om zijn leven weer op de rit te krijgen. Zijn relatie met zijn moeder en hun buren is belangrijk, maar daardoor wordt hij af en toe teruggezogen in het verleden, in het verleden in Belgrado en zelfs nog daarvoor, in het dorpje waar hij oorspronkelijk vandaan komt.

In het derde deel stapt Janna plots weer zijn leven in. Zij wil Darko overhalen om zijn levensgeschiedenis te laten uitgeven. Zij zal dan uiteraard zijn teksten redigeren. Darko heeft over publicatie heel duidelijke opvattingen. En dan, dan vindt er een verschuiving in perspectief plaats in het boek. Van Dijk zet de lezer in een paar zinnen opeens op het verkeerde been. Alles wat je daarvóór gelezen hebt en wat heel geloofwaardig overkomt, komt in een ander daglicht. Heerlijk!

In deze roman zitten meerdere verhaallijnen, stuk voor stuk aantrekkelijk om te volgen. Het knappe van het geheel zit, wat mij betreft, in de toon die Van Dijk gedurende het boek hanteert. Eigentijds, krachtig, licht cynisch en vol (onderkoelde) humor. Schijnbaar moeiteloos volgen de rake typeringen elkaar op en weet zij genadeloos mentaliteit en gedrag bloot te leggen.

Al lezende komt natuurlijk een deel van de relatief recente Servische geschiedenis naar voren. Als Darko naar zijn herinneringen over die tijd wordt gevraagd, wijst hij het van de hand. Hij wil daar niet over uitweiden, want: geschiedenis is voor winnaars. En hoezo kan hij bij de winnaars worden ingedeeld? Deze uitspraak kwam ik ook tegen in een jeugdboekje dat ik nog niet zo lang geleden heb gelezen: De brieven van Mia van Astrid Sy (ROSE stories). Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor de jonge Syrische vluchtelinge Laila. Ook zij, gevraagd naar haar vader en waarom hij in de gevangenis zit, weigert daarin tegemoet te komen. Je kunt misschien wel over ervaringen en geschiedenis praten, maar in hoeverre zal jouw neutrale toehoorder echt kunnen begrijpen wat jij hebt meegemaakt?

Darko’s lessen heb ik gelezen in het kader van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur (ja, hij bestaat nog 🙂 ). Michelle van Dijk is daar één van de medebloggers. Maar mocht je veronderstellen dat hier sprake is van een vriendendienst binnen de club, dan heb je het goed mis. Deze roman verdient een eigen plek in de boekenkast, eigentijds, stilistisch krachtig en met een bijzondere wending. Als ik dan toch een klein kritiekpuntje wil geven, heeft dat geen betrekking op de inhoud maar op de vormgeving. De buitenkant van het boekje vind ik prachtig en goed passen bij de inhoud. Een iets groter lettertype en wat meer witmarge zou echter volgens mij de aantrekkelijkheid nog wat vergroten. Maar mijn leesplezier is er bepaald niet minder om geweest.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Hartelijk dank aan Michelle van Dijk voor het schrijven van deze roman, aan Uitgeverij Douane voor het uitgeven en Cathelijne Esser voor het voorstellen van dit boek binnen Een perfecte dag voor literatuur!
Via deze link kun je lezen wat de andere bloggers schrijven over deze roman.

One comment: On Zelfs haar naam is mooi

Leave a reply:

Your email address will not be published.