Vader-zoonrelaties. Vaak genoeg leidt dit tot bijzondere, indringende en menselijke romans. Zoals in het door mij al vaker aangehaalde Joe & ik van Mireille Geus (Lemniscaat) en De eerste maandag van de maand van Peter Zantingh (de Arbeiderspers). Voeg daar nog het element rouw & verlies aan toe en ik denk onmiddellijk terug aan het stilistisch prachtige Verdriet is het ding met veren van Max Porter (De Bezige Bij).

Dus hoefde ik niet lang na te denken toen ik de mogelijkheid kreeg mee te doen met een Hebban Leesclub over De tafel van Tarzan, de debuutroman van Xander Jongejan. Volgens de aangeleverde informatie gaat deze roman immers over een vader en zoon die herinneringen delen aan hun ongemakkelijke gezinsleven (na de dramatische dood van hun vrouw en moeder). Dat lijkt precies in mijn straatje te passen. En toch blijkt alleen een aansprekend thema geen garantie op instant leessucces.

Het duurt vrij lang voordat je de titel van deze roman kunt plaatsen. Tarzan is de kat van de buren van Robert. En Robert is de Zoon. Het boek is opgebouwd uit hoofdstukken die om en om uit het perspectief van Vader en het perspectief van Zoon worden beschreven. Het lijkt een soort briefwisseling, maar het blijft onduidelijk of de brieven ook daadwerkelijk zijn verzonden. Dat het om een papieren uitwisseling van gedachten en belevenissen gaat, is overigens ook wel weer logisch, zeker als je de impact van het eerste hoofdstuk volledig tot je kunt laten doordringen (en je je realiseert waar Zoon nu is).

De roman begint ijzersterk. Zoon bevindt zich in extreme omstandigheden die schreeuwen om nadere uitleg. En mondjesmaat krijgen we die uitleg dan ook. Het is een triest (en ik vermoed voor velen helaas toch ook herkenbaar) verhaal over een ontwricht gezin. Een vader die te weinig grip op zichzelf heeft om in de confrontaties met zijn vrouw en zijn zoon sociaal en emotioneel overeind te blijven. Een moeder waarvan onduidelijk is wat zij precies mankeert en hoe dat zo gekomen is, maar die in een (zichzelf opgelegd?) isolement terecht is gekomen, maar ondertussen wel haar man en zoon domineert en tot het uiterste drijft. En als je dan als jonge jongen in zo’n gezin moet opgroeien, dan heb je niet bepaald rolmodellen om je aan op te trekken. Gelukkig is er nog oma, maar die heeft ook niet het eeuwige leven.

De tafel en de kat Tarzan vormen in De tafel van Tarzan uiteindelijk een ongelukkige combinatie. Desalniettemin is die ervaring voor Zoon een eye-opener. Het maakt zijn houding jegens zijn moeder plotsklaps beduidend anders. Anders is niet altijd beter. Maar de Zoon is ervan overtuigd dat hij de zoon is die alles oplost. Wat dat voor de vader betekent en hoe beide mannen verder moeten met hun eigen levens, blijft gissen. Vader en Zoon leiden en lijden hun eigen leven.

Al met al is het een triest verhaal. De climax zorgt ervoor dat het eind weer bij het begin hoort (en andersom). Dat is knap bedacht, maar toch was het voor mij “too much”. Het kwam op mij té bedacht over. De uitwerking van het veelzijdige thema vond ik in deze roman simpelweg te vlak.
Doordat ik dit boek heb gelezen binnen een Hebban Leesclub heb ik de afgelopen dagen een overweldigende hoeveelheid analyses van mijn medelezers over mij heen gekregen. Het meedoen aan een leesclub is vaak inspirerend en enthousiasmerend en niet zelden is de discussie onder de leden vervolgens een reden om de eigen mening te nuanceren. Daarom vond ik het nodig om vóór het schrijven van deze blogpost, de roman voor een tweede keer te lezen.

Wat mij de eerste keer niet was opgevallen, was de opmerking helemaal voorin het boek. Te weten dat het eerste hoofdstuk is geënt op het begin van een roman van Tip Marugg. En hoewel ik nog steeds niets van Tip Marugg heb gelezen, had ik wel meteen zo’n hé-wat-bijzonder-momentje. Bijna een jaar gelezen las ik namelijk De hemel is zwart vandaag van Ralph Mohren (Meulenhoff). In die (ook al zo bijzondere) roman is de hoofdpersoon zo goed als geobsedeerd door de schrijver Marugg. In het boek van Mohren heeft dat dan weer van alles te maken met drank- en drugsverslavingen en de oorsprong daarvan, dus weer andere kwesties dan bij Jongejan. Maar het maakte mij toch nog iets alerter bij het herlezen van De tafel van Tarzan, juist ook omdat ik het bijzonder vind dat beide schrijvers blijkbaar iets met Marugg hebben. Je gaat dan bijna vanzelf op zoek naar meer overeenkomsten.

En eerlijk is eerlijk, bij de herlezing vielen een aantal nuances natuurlijk veel meer op. Het verhaal werd daardoor completer. Het maakte dat ik de neiging had om mijn ietwat kritische houding naar de schrijver te laten varen. Let wel, ik heb het alleen over de neiging 🙂 Want het zou naar mijn onbescheiden mening (en ja, ik weet het, de beste stuurlui staan aan wal) niet nodig moeten zijn een roman te herlezen om de kwaliteit te ontdekken.

Deze debuutroman van Jongejan is uitgegeven via Brave New Books, een manier van uitgeven in eigen beheer. Het lijkt mij dat Xander Jongejan genoeg in zich heeft om een gerespecteerd en gewaardeerd schrijver te zijn. Ik hoop dan ook van harte dat hij bij een volgende roman een uitgever weet te vinden met een kundige en betrokken redactie. Als De tafel van Tarzan íets strakker was neergezet, weet ik zeker dat Jongejan een groter publiek lezers zou kunnen bereiken. En dat is hij zeker waard.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Via deze link kom je terecht op mijn (korte) recensie van De tafel van Tarzan op Hebban. Mijn dank gaat uit naar Hebban voor het organiseren van deze leesclub en het mij in de gelegenheid stellen mee te doen met een leesexemplaar.